Blog

Blog

21.07.2016
Umowa o dzieło, a inne umowy.

Niniejszy wpis ma na celu przedstawienie umowy o dzieło wraz z jej elementami charakterystycznymi, a następnie skontrastowanie jej z umową o pracę, umową zlecenia, jak również umową o świadczenie usług, z którymi to rodzajami umów jest najczęściej mylona umowa o dzieło.

W przypadku wielu zawodów, jak np. grafików, programistów komputerowych, tłumaczy, wykładowców akademickich, umowa o dzieło może być korzystniejsza – głównie z uwagi na przesłanki ekonomiczne – od umowy zlecenia, czy umowy o pracę zarówno dla podmiotu, na rzecz którego dane dzieło będzie wykonane, jak i dla samego wykonawcy dzieła. Warto przy tym pamiętać, że o umowie decyduje nie jej nazwa, a elementy przedmiotowo istotne i to one będą przesądzały, jakie przepisy do danej umowy będziemy stosować. Zawarcie umowy, którą strony nazwą umową o dzieło, jeżeli w jej treści zawarte elementy będą wskazywały na charakter zlecenia, bądź stosunku pracy może okazać się problematyczne, bowiem Zakład Ubezpieczeń Społecznych, może kwestionować charakter umowy i zakwalifikować ją – wbrew jej nazwie – jako umowę o świadczenie usług (por. wyr. SN z 6 kwietnia 2011 r., sygn. akt II UK 315/10), co z kolei może rodzić obowiązek odprowadzania składek.

1. Umowa o dzieło

Umowa o dzieło należy do umów nazwanych i jest uregulowana w art. 627 – 646 ustawy z dnia 13 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 nr 16 poz. 93 z późn. zm.), dalej zwanej „KC”. Zgodnie z regulacją kodeksową, przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Art. 627 KC, zawierający definicję umowy o dzieło, przy określeniu głównego świadczenia przyjmującego zamówienie, mówi o wykonaniu oznaczonego dzieła, zaś stronami tej umowy są: przyjmujący zamówienie oraz zamawiający. Co istotne, między stronami umowy o dzieło nie istnieje żaden stosunek zależności, lub podporządkowania. Umowę o dzieło należy zaliczyć do grupy umów o „rezultat usługi” i przeciwstawić ją umowie o pracę – ze względu na brak podporządkowania, oraz umowie zlecenia – jako umowie o staranne wykonanie usługi. Umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu.

Przedmiotem świadczenia przyjmującego zamówienie jest wykonanie dzieła, które może polegać na jego stworzeniu, lub przetworzeniu do takiej postaci, w jakiej poprzednio nie istniało. Z reguły wykonanie dzieła wymaga od przyjmującego zamówienie pewnych kwalifikacji, umiejętności i środków. Wykonanie dzieła stanowi proces pracy lub twórczości o możliwym do określenia momencie początkowym i końcowym. W treści umowy o dzieło istnieje konieczność opisania rezultatu, ponieważ to rezultat kreuje stosunki zobowiązaniowe między stronami tej umowy (por. wyr. WSA w Warszawie z 2 listopada 2009 r., VI SA/Wa 1511/09). Istotne jest również to, że dzieło stanowi zawsze zjawisko przyszłe, nieistniejące w chwili zawarcia umowy o dzieło. Rezultat, o jaki umawiają się strony musi być z góry określony. Jak podnosi A. Brzozowski w K. Pietrzykowski, KC. Komentarz, art. 627, Nb 12, Warszawa 2013, „określenie to może nastąpić z użyciem różnych metod, jak np.: z zastosowaniem obiektywnych jednostek metrycznych, przez zestawienie z istniejącym wzorem, z wykorzystaniem planów, rysunków, przez opis. Przedmiot umowy o dzieło może być zatem określony w różny sposób, różny może być także stopień dokładności tego określenia. Sposób określenia nie powinien jednak budzić wątpliwości, o jakie dzieło chodzi. Jeżeli przedmiotem umowy o dzieło ma być utwór, wówczas przymiot oznaczoności dzieła powinien być skonkretyzowany w taki sposób, aby obowiązkiem przyjmującego zamówienie było dostarczenie dzieła – rezultatu działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalonego w określonej przez strony postaci.” W literaturze podnosi się także, że dzieło ma odpowiadać osobistym potrzebom, upodobaniom, czy wymaganiom zamawiającego.

Kolejną cechą konstytutywną umowy o dzieło jest taki przymiot rezultatu, który musi być obiektywnie osiągalny i w konkretnych warunkach pewny. Wynika to z tego, iż celem umowy o dzieło nie jest czynność (działanie), która prowadzić ma do określonego rezultatu, lecz samo osiągnięcie tego rezultatu, niezależnie od rodzaju i intensywności świadczonej w tym celu pracy i staranności.

Dodatkowo, warto także pamiętać, że do zawarcia umowy o dzieło nie jest wymaga szczególna forma (podobnie zresztą, jak w przypadku umowy zlecenia). Nie ma zatem przeciwwskazań, by umowy takie zawierane były ustnie i choć może to w przyszłości rodzić np. problemy dowodowe, to nie ma to jednak wpływu na ważność tak zawartych umów.

2. Umowa o dzieło, a umowa zlecenia

Umowa o dzieło zawsze musi być zwieńczona konkretnym i sprawdzalnym rezultatem. W umowie zlecenia nie akcentuje się owego rezultatu, jako koniecznego. Umowa zlecenie należy do szeroko rozumianych umów o świadczenie usług i jest umową nazwaną. Jak stanowi art. 734 KC, przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Zobowiązanie wynikające z umowy zlecenia jest zobowiązaniem starannego działania, co oznacza, że o ile sama umowa zakłada dążenie do osiągnięcia jakiegoś rezultatu, o tyle nieosiągnięcie tego rezultatu, przy jednoczesnym dołożeniu wszelkich starań w tym kierunku i zachowaniu należytej staranności powoduje, że zleceniobiorca nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania. W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienie doprowadziły do konkretnego, w przyszłości indywidualnie oznaczonego rezultatu (por. wyr. SO w Świdnicy z 17 sierpnia 2011 r., VII U 967/11).

3. Umowa o dzieło, a umowy o świadczenie usług

Umowy o świadczenie usług są umowami starannego działania, a ich celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia określonego rezultatu – w przeciwieństwie do umowy o dzieło. Wiele umów o świadczenie usług jest nienazwanych, jednakże do tego rodzaju umów należy m. in. omawiana powyżej umowa zlecenia, w związku z czym umowy o świadczenie usług będą się różniły od umowy o dzieło przede wszystkim różnym podejściem do rezultatu umowy. Jak podnosi się w judykaturze, jednym z kryteriów pozwalających na rozróżnienie umowy o dzieło od umowy o świadczenie usług jest możliwość poddania umówionego rezultatu (dzieła) sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych (por. wyr. SA w Lublinie z 26 stycznia 2006 r., III AUa 1700/05).

4. Umowa o dzieło, a umowa o pracę

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1974 nr 24 poz. 141 z późn. zm.) wyróżnia kilka rodzajów umów o pracę, jednakże w stosunku do wszystkich tych rodzajów kluczowe jest, aby pracownik zobowiązał się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Kluczowym elementem jest tutaj pewien rodzaj podporządkowania i zależności pracownika od pracodawcy. Umowa o dzieło różni się od umowy o pracę brakiem stosunku zależności między stronami i koniecznością osiągnięcia oznaczonego rezultatu ludzkiej pracy, podczas gdy w umowie o pracę decydujący jest nie rezultat, lecz wykonywanie pracy jako takiej. Zamawiający w umowie o dzieło może udzielać wskazówek co do tego, jak dzieło ma być wykonane, a przyjmującego zamówienie obciąża odpowiedzialność za nieosiągnięcie określonego rezultatu, nie może jednakże zobowiązać przyjmującego zamówienie do wykonania dzieła w określonym miejscu (chyba, że wynika to z właściwości dzieła), czy w określonym czasie (ustala jedynie termin oddania dzieła). Z drugiej strony, pracownik w przeciwieństwie do przyjmującego zamówienie, nie ponosi odpowiedzialności kontraktowej, jeżeli świadczona przez niego praca nie spełnia oczekiwań pracodawcy.

5. Podsumowanie

W celu uniknięcia kłopotów związanych z podciągnięciem zawartej przez siebie umowy, jako zlecenia, czy umowy o pracę, zawierając umowę o dzieło należy przede wszystkim pamiętać, aby dokładnie określić rezultat (wykonanie konkretnego dzieła, w tym także określenie wymagań co do cech dzieła) oraz, aby nie było stosunku zależności/podporządkowania między stronami umowy (tj., aby przyjmujący zamówienie miał swobodę w wykonaniu zamówionego dzieła i odpowiadał jedynie za końcowy rezultat, a nie sposób jego wykonywania). Pamiętać przy tym należy, że każda umowa ma własną specyfikę i należy ją oceniać przede wszystkim przez pryzmat jej postanowień.

Szymon Sroczyński

Komentarze:


Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług zgodnie z Polityką Plików Cookies. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.

Więcej informacji na temat polityki dostępne w zakładce Polityka Bezpieczeństwa.

Akceptuję pliki cookies z tej witryny