We wpisie dotyczącym podstaw wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, z którym można zapoznać się tutaj, wskazałem, iż jedną z korzyści płynących dla wierzyciela z uzyskania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym jest to, że zgodnie z art. 492 §1 Kodeksu postępowania cywilnego Nakaz zapłaty z chwilą wydania stanowi tytuł zabezpieczenia, wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności. Oznacza to, że na podstawie takiego nakazu zapłaty, bez konieczności uzyskiwania klauzuli wykonalności, a więc przy znacznej oszczędności czasu, wierzyciel może uzyskać zabezpieczenie jego wierzytelności.
Przy należytym planowaniu postępowania mającego na celu wyegzekwowanie należności, wierzyciel, dysponując nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym może uzyskać zabezpieczenie zanim dłużnik otrzyma nakaz zapłaty z Sądu. Dzięki temu, znacznie wzrastają szanse wierzyciela na należyte zabezpieczenie jego wierzytelności, albowiem dłużnik nie wiedząc o tym, że nakaz zapłaty został wydany, nie będzie w stanie podjąć żadnych działań mających na celu ukrycie majątku.
Poniżej przedstawię najistotniejsze informacje i pomocne wskazówki związane z efektywnym wykorzystaniem nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym jako tytułu zabezpieczenia.
Wierzyciel lub jego pełnomocnik (jeśli wierzyciel jest reprezentowany w postępowaniu przez pełnomocnika) powinien na bieżąco monitorować to, czy Sąd rozpoznał wniesiony pozew i wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym.
Po otrzymaniu informacji o wydaniu nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, w interesie wierzyciela jest to, aby nie oczekiwać, aż zostanie on doręczony przez Sąd, a wierzyciel powinien odebrać nakaz bezpośrednio w Sądzie. Z tego względu, już w pozwie wierzyciel powinien zasygnalizować, że odbierze nakaz samodzielnie.
Powyższe jest o tyle istotne, że Sąd dokonuje doręczeń, co do zasady, za pośrednictwem Poczty Polskiej, a samodzielne odebranie nakazu zapłaty przez wierzyciela pozwoli mu na zyskanie przewagi nad dłużnikiem i takie zorganizowanie dalszych czynności, aby wykonanie zabezpieczenia nastąpiło możliwie szybko, zanim dłużnik otrzyma nakaz zapłaty z Sądu.
Po odebraniu nakazu zapłaty, wierzyciel może przystąpić do czynności związanych z wykonaniem zabezpieczenia. Należy pamiętać, że w przypadku roszczeń pieniężnych, ustawodawca przewidział zamknięty katalog sposobów zabezpieczenia ustanowiony przez art. 747 Kodeksu postępowania cywilnego.
W przypadku zabezpieczenia na podstawie nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym wierzyciel nie może skorzystać ze wszystkich sposobów zabezpieczenia przewidzianych przez art. 747 Kodeksu postępowania cywilnego. W pełni może on jednak korzystać z następujących sposobów:
1. zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego;
2. obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową;
W znakomitej większości przypadków powyższe sposoby zabezpieczenia, które mogą zostać wykorzystane na potrzeby zabezpieczenia na podstawie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym są wystarczające.
Decyzja co do sposobu zabezpieczenia na podstawie nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym należy do wierzyciela. Innymi słowy, to sam wierzyciel dysponując nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym decyduje, z których sposobów zabezpieczenia chce skorzystać. Oznacza to, że wierzyciel może wskazać jeden lub więcej z przysługujących mu sposobów zabezpieczenia, które w jego ocenie będą efektywne. W tym miejscu zastrzec jednak trzeba, że zgodnie z art. 492 §2 Kodeksu postępowania cywilnego Sąd na wniosek pozwanego może ograniczyć zabezpieczenie według swego uznania.
Wracając do głównej myśli, jeśli wierzyciel podjął decyzję co do sposobu lub sposobów zabezpieczenia, to powinien przystąpić do jego wykonania. W przypadku sposobów zabezpieczenia w postaci zajęcia ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego zabezpieczenie jest wykonywane przez komornika. Natomiast w przypadku sposobu zabezpieczenia w postaci obciążenia nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową to wierzyciel może samodzielnie wystąpić z wnioskiem o wpis tej hipoteki do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości dłużnika.
Jeśli chodzi o zabezpieczenie wykonywane przez komornika, to wierzyciel powinien skierować do niego wniosek o wykonanie zabezpieczenia, wskazując sposoby zabezpieczenia, jak również przedkładając oryginał nakazu zapłaty.
Co istotne z punktu wierzyciela, zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji, Za wykonanie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia roszczenia pieniężnego komornikowi przysługuje opłata w wysokości 2% wartości roszczenia, które podlega zabezpieczeniu, nie mniejsza jednak niż 3% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego i nie wyższa niż pięciokrotność tego wynagrodzenia.
Jak stanowi natomiast art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych egzekucji - Do wartości egzekwowanego świadczenia lub zabezpieczonego roszczenia, stanowiącej podstawę ustalenia opłaty wlicza się odsetki, koszty i inne należności podlegające egzekucji lub zabezpieczeniu wraz ze świadczeniem głównym w dniu złożenia wniosku lub rozszerzenia egzekucji, z zastrzeżeniem ust. 2.
Istotnym jest to, że do chwili uiszczenia opłaty z art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych egzekucji komornik nie wykonuje zabezpieczenia. Samą opłatę można uiścić wnosząc wniosek o wykonanie zabezpieczenia lub na wezwanie komornika w terminie 7 dni od otrzymania takiego wezwania. W interesie wierzyciela jest jednak to, aby możliwie szybko uiścić opłatę tak, aby komornik niezwłocznie przystąpił do wykonania zabezpieczenia. Wierzyciel może samodzielnie ustalić wysokość należnej komornikowi opłaty, obliczając ją zgodnie przywołanymi powyżej przepisami, jednak jeśli chce mieć pewność, że jego wyliczenia są prawidłowe, powinien przed wniesieniem wniosku skontaktować się z komornikiem, któremu zamierza zlecić wykonanie zabezpieczenia, aby ten wskazał mu prawidłową wysokość opłaty z art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych egzekucji. Po otrzymaniu opłaconego wniosku, komornik przystępuje do wykonania zabezpieczenia.
Z przedstawionych przepisów wynika, że wynagrodzenie komornika, które uiszcza wierzyciel składając wniosek o wykonanie zabezpieczenia lub na wezwanie komornika, jest uzależnione od wartości roszczenia pieniężnego, które podlega zabezpieczeniu, a co za tym idzie przy wysokiej kwocie roszczenia pieniężnego pokrycie wynagrodzenia komornika może być znaczącym kosztem dla wierzyciela. Z tego też względu warto wiedzieć, że wierzyciel może dochodzić od dłużnika zwrotu poniesionych kosztów wykonania zabezpieczenia na podstawie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym.
Należy jednak pamiętać, że dla skutecznego dochodzenia od dłużnika zwrotu kosztów postępowania zabezpieczającego, konieczna jest aktywność wierzyciela. Wynika to z tego, że przyznanie kosztów postępowania zabezpieczającego nie następuje automatycznie, a jest uzależnione od wniosku wierzyciela.
Szczególnie problematyczne dla wielu wierzycieli jest dochodzenie od dłużnika zwrotu kosztów postępowania zabezpieczającego na podstawie nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym, w sytuacji, w której dłużnik nie wniósł zarzutów od takiego nakazu i stał się on prawomocny. Analiza przepisów Kodeksu postępowania cywilnego nie daje bowiem jasnych wskazówek co do tego, jak powinien postąpić wierzyciel celem odzyskania od dłużnika kosztów postępowania zabezpieczającego prowadzonego na podstawie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, który to nakaz stał się prawomocny na skutek niewniesienia zarzutów przez dłużnika.
Powstaje więc pytanie, czy wierzyciel może dochodzić od dłużnika zwrotu kosztów wykonania zabezpieczenia na podstawie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Odpowiedź na to pytanie, choć nie oczywista w świetle przepisów, jest twierdząca.
Przepisem regulującym rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zabezpieczającego, jest art. 745 Kodeksu postępowania cywilnego, jednak jego brzmienie nie daje prostej odpowiedzi na to, jak powinien postąpić wierzyciel chcąc dochodzić od dłużnika zwrotu kosztów postępowania zabezpieczającego w sytuacji, w której było ono prowadzone przez komornika na podstawie nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym, który to nie został zaskarżony przez dłużnika i stał się prawomocny. Wątpliwości te zostały rozstrzygnięte w orzecznictwie Sądu Najwyższego – m. in. Uchwała Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 22 września 1995 r.
sygn. akt III CZP 117/95 - poprzez przyjęcie, że w takiej sytuacji o kosztach postępowania zabezpieczającego rozstrzyga Sąd, który wydał nakaz zapłaty na wniosek wierzyciela, który to wniosek powinien zostać wniesiony w terminie dwóch tygodni od chwili uprawomocnienia się postanowienia komornika o ustaleniu kosztów postępowania zabezpieczającego.
Wyjaśnić bowiem trzeba, że po zakończeniu postępowania zabezpieczającego komornik wydaje postanowienie co do jego kosztów, jednak obejmuje ono jedynie ustalenie tych kosztów, a nie stanowi podstawy dla ich wyegzekwowania od dłużnika. Z tego też względu bardzo ważne jest to, aby wierzyciel po otrzymaniu postanowienia komornika o ustaleniu kosztów postępowania zabezpieczającego ustalił, kiedy stało się ono prawomocne (7 dni po doręczeniu postanowienia ostatniej ze stron tj. uprawnionemu lub dłużnikowi), a następnie uzyskał jego odpis ze stwierdzeniem prawomocności i wniósł na jego podstawie wniosek o przyznanie kosztów postępowania zabezpieczającego w terminie 2 tygodni od uprawomocnienia się postanowienia komornika do Sądu, który wydał nakaz zapłaty. W mojej praktyce nie zdarzyło się, aby Sąd kwestionował takie postępowanie i odmówił przyznania wierzycielowi zwrotu kosztów postępowania zabezpieczającego.
W przypadku, gdy dłużnik zaskarży nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym (wnosząc od niego zarzuty) Sąd rozstrzygnie o kosztach postępowania zabezpieczającego (na wniosek) w wyroku kończącym postępowanie.
Łukasz Schiffer